Μια έντονη δραστηριότητα στον ενεργειακό
τομέα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Εκτείνεται
χωρικά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, εκδηλώνεται σε όλους τους τομείς
(ηλεκτροπαραγωγή παντός είδους, εξορύξεις, ενεργειακές υποδομές, δίκτυα
μεταφοράς κλπ.), χαρακτηρίζεται από τα μεγάλα μεγέθη, ενισχύει το συγκεντρωτισμό
του συστήματος διαχείρισης ενέργειας και επιβάλλεται με έναν εξαιρετικά βίαιο
τρόπο. Για την υλοποίησή της, προσαρμόζεται κατάλληλα το νομικό πλαίσιο,
περιορίζεται ασφυκτικά η περιβαλλοντική προστασία και πριμοδοτείται απροκάλυπτα
η ασύδοτη δράση του κεφαλαίου.
Οι ραγδαίες αυτές αλλαγές βιώνονται από την
κοινωνία με επώδυνο τρόπο, ιδιαίτερα στις «στοχοποιημένες» περιοχές, ανεξάρτητα
από το είδος της δραστηριότητας και τη βαρύτητα που αυτή έχει στους κεντρικούς
σχεδιασμούς. Ταυτόχρονα, επειδή η διασπορά των ενεργειακών δραστηριοτήτων είναι
εκτεταμένη, αρχίζουν να εισπράττονται, όχι σαν άθροισμα μεμονωμένων τοπικών
βλαπτικών «περιστατικών», αλλά σαν ένα ενιαίο πρόβλημα γενικού ενδιαφέροντος
και καθολικής ισχύος. Κάτι που επιβεβαιώνεται και από την ωρίμανση της ανάγκης
για συντονισμένη κινηματική δράση.
Η ρητορική και η επικοινωνιακή πολιτική, που
υπηρετούν τις παραπάνω συστημικές επιλογές, αποδεικνύονται ανίκανες να
συγκαλύψουν τις βαθύτερες επιδιώξεις των φορέων τους. Η προστασία του κλίματος,
η ενεργειακή ασφάλεια, η προσδοκία της ευημερίας, ο στόχος της μετατροπής της
Ελλάδας σε «ενεργειακό κόμβο», η γεωπολιτική ασφάλεια κ.ά., δεν είναι παρά το
προκάλυμμα μιας επιθετικής κερδοσκοπικής αντίληψης και το μέσο για την
κοινωνική νομιμοποίηση της λογικής της ανάπτυξης («πράσινης» ή μη), κάτι που,
όμως, γίνεται αντιληπτό από μεγάλα στρώματα της κοινωνίας. Την αίσθηση αυτής
της γενικευμένης δυσπιστίας και αμφισβήτησης του συνόλου, σχεδόν, των
ενεργειακών δραστηριοτήτων την ενισχύει η συνειδητοποίηση, αφενός, της πλήρους
εμπορευματοποίησης της ενέργειας και της εγκατάλειψης κάθε σκέψης περί κοινού
αγαθού και, αφετέρου, της καθολικής αποξένωσης της κοινωνίας από οποιουδήποτε
είδους «ενεργειακό σχεδιασμό».
Αυτό που, πραγματικά, εισπράττουμε σαν
πολίτες και οργανωμένες συλλογικότητες είναι πρακτικές λεηλασίας της φύσης και
«αρπαγής» γης, συρρίκνωση της βιοποικιλότητας και των παραγωγικών
δραστηριοτήτων που αλλοιώνουν τα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των
τοπικών κοινωνιών, φαινόμενα επικυριαρχίας (τοπικά και γενικά) των οικονομικών
συμφερόντων, μεγέθυνση των προβλημάτων πρόσβασης στις υπηρεσίες ενέργειας
εξαιτίας του υψηλού κόστους, εξάπλωση της ενεργειακής φτώχειας, γεωπολιτική
αβεβαιότητα και κινδύνους πολεμικής εμπλοκής σαν συνέπεια των μεγα-σχεδίων
εξόρυξης υδρογονανθράκων, εξάρτηση από εταιρικές και διακρατικές πολιτικές
διαμοιρασμού της «πίτας» των ενεργειακών πόρων κ.λπ..
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η εστίαση του
προβληματισμού, αποκλειστικά, στο ζήτημα της αλλαγής του ενεργειακού μείγματος,
με άξονα τη μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και εντατικοποίηση της
χρήσης μεθοδολογιών ΑΠΕ, φαντάζει επιφανειακή και ατελέσφορη, καθώς αδυνατεί να
αντιμετωπίσει το πρόβλημα στην ουσία τουκαι παρακάμπτει ουσιαστικές παραμέτρους
του, με ορατό τον κίνδυνο να οδηγήσει στη δημιουργία νέων «πληγών», χωρίς να
θεραπεύει τις παλιές. Υπάρχει, κατά συνέπεια μια διπλή ανάγκη: αφενός, αυτή
μιας γενικότερης θεώρησης του ζητήματος της ενέργειας και, αφετέρου, της
διαμόρφωσης ενός πλατιού κοινωνικού μετώπου αμφισβήτησης και ανατροπής των
κυρίαρχων επιλογών. Μια τέτοιου περιεχομένου κινηματική λογική μπορεί να
θεμελιωθεί στις παρακάτω
Βασικές παραδοχές
1. Βασική αιτία της
έξαρσης και επέκτασης των ενεργειακών δραστηριοτήτων είναι η συνεχιζόμενη
ραγδαία αύξηση της ζήτησης και κατανάλωσης ενέργειας, ως συνέπεια μιας σειράς
άλλων παραγόντων, των οποίων η αντιμετώπιση αποτελεί το κεντρικό πρόβλημα, τώρα
και στο μέλλον.
2. Το φαινόμενο αυτό
αναπτύσσεται στο πλαίσιο ενός οικονομικού συστήματος αέναης μεγέθυνσης και
συσσώρευσης και κάτω από την κυριαρχία της λογικής της ανάπτυξης, παράγοντες
που οφείλουν να τεθούν σε ριζική αμφισβήτηση.
3. Η μετατροπή της
ενέργειας σε τυπικό εμπορικό προϊόν, καθώς και οι πολιτικές της απελευθέρωσης
της αγοράς της ενέργειας -μέσω κυβερνητικών και κρατικών πολιτικών- μεγεθύνουν το
πρόβλημα και δίνουν χαρακτηριστικά «φρενίτιδας» στις ενεργειακές
δραστηριότητες.
4. Τα προβλήματα
ενεργειακής ασφάλειας -σε κρατικό και σε διακρατικό επίπεδο- δεν μπορούν να
οδηγήσουν σε ανοχή, απέναντι στο συγκεντρωτισμό του συστήματος ενέργειας, στην
εξάπλωση των μεγάλων -πλέον και διακρατικών- ηλεκτρικών δικτύων και αγωγών
μεταφοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου, ούτε να δικαιολογήσουν την εμπλοκή σε πολεμικές
περιπέτειες.
5. Η άνευ προηγουμένου
απώλεια οικοσυστημάτων και η δραστική μείωση της βιοποικιλότητας συνδέεται με
την εξάπλωση, τόσο των ΒΑΠΕ, όσο και των εξορύξεων στην ηπειρωτική χώρα. Με
δεδομένη την παραπάνω τάση, αλλά και την ευαισθησία σημαντικού τμήματος της
κοινωνίας, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποκτά επείγοντα χαρακτήρα.
6. Η απώλεια αγροτικής
και κτηνοτροφικής γης από τις καταλήψεις γης κάθε είδους ενεργειακών
εγκαταστάσεων και οι τεράστιες απειλές για τον τουρισμό, είτε με την υποβάθμιση
των τοπίων, είτε από ενδεχόμενα «ατυχήματα» κατά την έρευνα και εξόρυξη
υδρογονανθράκων, το νέο κύμα αστικοποίησης και ανεργίας που συνεπάγεται η βίαιη
αναδιάρθρωση που επιχειρείται, συνιστούν αλλοίωση χαρακτηριστικών της ελληνικής
κοινωνίας, στο όνομα αναγκών, που για τις συνέπειές τους ούτε ενημερώθηκε ποτέ,
ούτε ποτέ αποδέχτηκε.
7. Κριτήριο για τη
χάραξη των ενεργειακών σχεδιασμών, σε όλα τα επίπεδα, δεν μπορεί να είναι η
εξυπηρέτηση των συμφερόντων του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, ούτε των
οικονομικά ισχυρότερων, σε βάρος των αδύνατων. Η συμμετοχή στη διαμόρφωση των
σχεδιασμών, ο στοιχειώδης κοινωνικός έλεγχος και η διασφάλιση της καθολικής
πρόσβασης στις βασικές ενεργειακές υπηρεσίες οφείλουν να αποτελούν βασικά
στοιχεία μιας εναλλακτικής κινηματικής αντίληψης.
8. Η όποια εναλλακτική
πρόταση, αναγκαστικά, θα στηρίζεται σε μια συνολική θεώρηση των πολιτικών για
την ενέργεια, ως μέρους των γενικότερων πολιτικών για ένα ριζικό κοινωνικό -οικολογικό
μετασχηματισμό.
Συντονισμός δράσεων
Οι συλλογικότητές μας έχουν, ήδη, μπει στη
διαδικασία της συνεννόησης και του συντονισμού δράσεων. Δεν πρόκειται για μια
διαδικασία θεωρητικού και ακαδημαϊκού χαρακτήρα, αλλά για μια ανοιχτή, δημόσια
διαδικασία με έντονα τα κινηματικά χαρακτηριστικά και το στοιχείο της
αλληλεγγύης. Δηλώνουμε την πρόθεσή μας να την ολοκληρώσουμε, σε σύντομο χρονικό
διάστημα, με τη μορφοποίηση ενός μονιμότερου συντονισμού και τη διατύπωση ενός
πειστικού κινηματικού αντίλογου, απέναντι στα καθεστωτικά αφηγήματα και τις
πολιτικές.
Η δεύτερη πανελλαδική συνάντηση, με αυτό το
συγκεκριμένο αντικείμενο, μπορεί να αποτελέσει την κορύφωση της διαδικασίας
ώσμωσης που ξεκινήσαμε και, ταυτόχρονα, η αφετηρία μιας νέας περιόδου διαλόγου
και βαθύτερων αναζητήσεων, σε ζητήματα που -για την ώρα- υπάρχουν αποκλίσεις
και διαφορετικές προσεγγίσεις.
Μέχρι τότε, κρατάμε ανοιχτούς τους διαύλους
επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων. Στην κατεύθυνση αυτή, το blog
της
«Συνάντησης για την ενέργεια» και τα άλλα διαδικτυακά μέσα (googlegroup,
σελίδα και ομάδα στο f/b)
θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν σαν χώρος διαλόγου και φιλοξενίας των κοινών
μας προβληματισμών. Προτείνεται, επίσης, να υποστηρίξουμε με κάθε πρόσφορο μέσο
τις τοπικές ή θεματικές κινητοποιήσεις που θα γίνουν στο ίδιο διάστημα.
10.7.2020
Δίκτυο
«Μεσοχώρα - Αχελώος SOS»
Πρωτοβουλία
Αθήνας για την προστασία των Αγράφων
Πρωτοβουλία
Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων
2η πανελλαδική
συνάντηση για την ενέργεια
ομάδα στο f/b: Συνάντηση για την ενέργεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου